وزارت تحصیلات عالی طالبان روز شنبه، ۲۲ دی (۱۱ ژانویه)، اعلام کرد که برای جذب «علمای دینی» به دوره‌های لیسانس و ماستری (فوق‌لیسانس) دانشگاه آزمونی شش‌روزه در ۳۱ ولایت برگزار می‌شود.  

براساس اطلاعیه این وزارتخانه، ۲۶ هزار نفر از «علمای دینی» در این آزمون شرکت کرده‌اند. از این تعداد، ۱۵ هزار نفر به دوره «عالمیه» (لیسانس) و ۱۱ هزار نفر به دوره «عالیه» (ماستری) جذب خواهند شد.  

این وزارتخانه مشخص نکرده است که شرکت‌کنندگان در چه رشته‌هایی پذیرفته خواهند شد، اما در سال‌های گذشته، شرکت‌کنندگان در رشته‌هایی مانند حقوق، شرعیات، علوم اسلامی و آموزش پذیرفته شده‌اند.  

نکته قابل‌توجه این است که در این آزمون هیچ‌یک از شرکت‌کنندگان وابسته به طالبان مردود نخواهند شد و همگی یا به دوره لیسانس یا به ماستری راه خواهند یافت.  

وزارت تحصیلات عالی طالبان همچنین فایل صوتی ندا محمد ندیم، وزیر تحصیلات عالی طالبان، را منتشر کرده است. او از مسئولان برگزاری آزمون خواسته است که شفافیت را رعایت و از هرگونه تقلب جلوگیری کنند.  

این مقام طالبان تاکید کرده است: «علمای کرام باید نظارت قوی داشته باشند و از هر نوع نقل یا تقلب در امتحان جلوگیری کنند.» 

ندا محمد ندیم مدعی شد که در گذشته، در دوره نظام جمهوریت، امکانات کمتری برای فراگیری علم وجود داشت، اما اکنون شرایط بهتری فراهم است. او از علمای دینی خواست تا از این فرصت برای پیشرفت علمی استفاده کنند.  

ندا محمد ندیم یکی از چهره‌های افراطی و نزدیک به ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، شناخته می‌شود. او همواره تلاش کرده است تا تمامی فرمان‌های رهبر طالبان را اجرا کند. ازجمله اقدامات او، ممنوعیت انتشار عکس و ویدیو در وزارت تحصیلات عالی بوده است. ندیم، برخلاف دیگر اعضای طالبان، نیروی نظامی و قدرت جنگی ندارد و حمایت مستقیم رهبر طالبان از او تنها پشتوانه‌اش به شمار می‌رود.  

ندیم یکی از مخالفان سرسخت آموزش دختران است، و پس از دوباره به قدرت رسیدن طالبان تمامی دختران از تحصیل در دانشگاه‌ها و حتی رشته‌های حیاتی مانند پزشکی منع شده‌اند.  

در دوره نظام جمهوریت، شرکت در آزمون شرایط سخت‌تری داشت. داوطلبان باید از مدارس یا انستیتوهای (موسسه‌های) حرفه‌ای فارغ‌التحصیل می‌شدند تا بتوانند در آزمون ورود به دانشگاه شرکت کنند. پذیرش در دانشگاه‌ها، به‌ویژه در رشته‌های پرطرفداری مانند پزشکی، مهندسی، حقوق، علوم سیاسی، اقتصاد و کامپیوتر، به دلیل رقابت شدید بسیار دشوار بود و تنها تعداد محدودی از داوطلبان پذیرفته می‌شدند.  

با این حال، شرایط کنونی تحت حاکمیت طالبان متفاوت است. در آزمون جذب «علمای دینی» هیچ‌یک از شرکت‌کنندگان مردود نخواهند شد و تمامی آن‌ها یا به دوره لیسانس یا به دوره ماستری راه پیدا خواهند کرد، امری که شفافیت و رقابت علمی را زیر سوال می‌برد. 

با سلطه دوباره طالبان بر افغانستان، این گروه هزاران جنگجوی بی‌سواد و کم‌سواد را در مقاطع پایانی مدارس رسمی جذب کرده‌اند. همچنین، تعدادی از اعضای طالبان که تنها با آموزش‌های دینی آشنایند وارد دانشگاه‌ها شده‌اند. این وضعیت باعث کاهش علاقه جوانان به شرکت در آزمون کنکور سراسری شده است، چراکه آن‌ها شاهدند که نیروهای طالبان بدون هیچ‌گونه تلاش علمی و تنها با اتکا به پشتوانه جنگی وارد دانشگاه می‌شوند.  

پس از فروپاشی نظام جمهوریت، بسیاری از استادان دانشگاه که مدرک ماستری و دکترا از دانشگاه‌های معتبر اروپا و آمریکا داشتند، افغانستان را ترک کردند. این مهاجرت گسترده باعث شد وزارت تحصیلات عالی طالبان با کمبود شدید نیروی متخصص روبه‌رو شود. درنتیجه، فارغ‌التحصیلان دوره لیسانس را در جایگاه استاد در دانشگاه‌ها منصوب کرد، امری که کیفیت آموزش عالی را به‌شدت زیر سوال برد.   

طالبان مدعی‌اند که جنگجویانشان به دلیل سال‌ها جنگیدن علیه حکومت پیشین افغانستان و متحدان غربی آن فرصت تحصیل در مدارس و دانشگاه‌ها را از دست داده‌اند. اکنون که این گروه دوباره به قدرت رسیده، تلاش می‌کنند تا با تسهیل روند آزمون‌های ورودی این افراد را به دانشگاه بفرستد. 

 دو سال پیش، ندا محمد ندیم در نشستی در هرات گفته بود که درجه علمی یک مجاهد طالبان باید براساس تعداد مین‌گذاری‌هایی که انجام داده است، محاسبه شود. این اظهارات با انتقادهای گسترده‌ای مواجه شد و بازتابی از نگاه غیرعلمی طالبان به نظام آموزشی کشور بود.  

رژیم طالبان برای نیروهای خود که به دریافت مدارک دانشگاهی موفق می‌شوند، امکانات و امتیازهای ویژه مادی در نظر گرفته است. این افراد در اداره‌های دولتی اولویت استخدام دارند و از مزایای بیشتری برخوردارند. این سیاست‌ها، علاوه بر کاهش انگیزه جوانان برای تحصیل، موجب تخریب بیشتر زیرساخت‌های علمی و آموزشی افغانستان شده است.